صنعت پتروشیمی ایران؛ پتانسیل‌های عظیم و چالش‌های پیش‌رو در مسیر جهانی شدن
به گزارش نماد اقتصاد، صنعت پتروشیمی ایران در سال 1342 با تأسیس شرکت ملی صنایع پتروشیمی آغاز به کار کرد. این صنعت در طول بیش از 6 دهه فعالیت، به یکی از ارکان اصلی اقتصادی کشور تبدیل شده است.
صنعت پتروشیمی یکی از بزرگ‌ترین منابع ارزآوری ایران پس از نفت است. در سال‌های اخیر، صادرات محصولات پتروشیمی به کشورهای مختلف به ویژه چین، هند و کشورهای اروپایی به شکل قابل توجهی رشد کرده است.
طبق گزارش‌های منتشر شده، ظرفیت تولید پتروشیمی ایران در حال حاضر به 96 میلیون تن در سال رسیده است. این ظرفیت شامل تولید انواع محصولات از جمله پلی‌اتیلن، پلی‌پروپیلن، متانول، اوره، الفین‌ها و غیره می‌باشد.
از این ظرفیت، حدود 60 میلیون تن در سال تولید می‌شود که نشان‌دهنده ظرفیت‌سازی بسیار بالا در صنعت پتروشیمی است. کاهش تولید به دلیل مشکلات مربوط به تأمین خوراک و کمبود سرمایه‌گذاری در برخی بخش‌هاست.
یکی از مشکلات اساسی صنعت پتروشیمی ایران، تأمین پایدار خوراک است. در حال حاضر، 50 تا 60 درصد از ظرفیت‌های غیر بهره‌برداری به دلیل کمبود خوراک گاز طبیعی و سایر مواد اولیه پتروشیمیایی باقی می‌ماند.
محصولات اصلی مانند متانول، اوره و آمونیاک که به دلیل فرآوری کم ارزش افزوده کمتری دارند، همچنان بخش عمده‌ای از تولیدات پتروشیمی ایران را تشکیل می‌دهند. بر اساس گزارش‌های شرکت ملی صنایع پتروشیمی، 40 درصد از تولیدات پتروشیمی ایران شامل متانول است، در حالی که در حال حاضر کشور به تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر مانند پروپیلن نیاز مبرم دارد.
در سال 1403، ایران شاهد بهره‌برداری از پروژه‌های بزرگ مانند واحدهای تولید الفین و پلی‌پروپیلن است که علاوه بر افزایش ظرفیت تولید، باعث تنوع بیشتر در محصولات پتروشیمی کشور شده است. از جمله این پروژه‌ها می‌توان به واحد تولید الفین در پتروشیمی کرمانشاه و پروژه‌های پلی‌پروپیلن اشاره کرد.
دولت سیزدهم در تلاش است تا با فعال‌سازی طرح‌های معطل‌مانده، رکورد بالاترین تعداد افتتاح طرح‌های پتروشیمی در تاریخ ایران را ثبت کند. به گفته مدیرعامل شرکت ملی صنایع پتروشیمی، بیش از 10 طرح جدید در سال 1403 به بهره‌برداری خواهند رسید.
ایران با توجه به ذخایر عظیم نفت و گاز، پتانسیل تبدیل شدن به یکی از بزرگ‌ترین صادرکنندگان محصولات پتروشیمی در جهان را دارد. در حال حاضر، پتروشیمی ایران در حدود 10 میلیارد دلار صادرات سالانه دارد و این رقم در صورتی که چالش‌های تأمین خوراک برطرف شود، می‌تواند به 15 میلیارد دلار در سال برسد.
استفاده از فناوری‌های جدید و تمرکز بر تولید محصولات با ارزش افزوده بالاتر می‌تواند به رشد صنعت پتروشیمی ایران کمک کند. برخی پروژه‌های در دست اجرا شامل استفاده از فناوری‌های نوین پلی‌مر و تولید محصولات پتروشیمی با تکنولوژی‌های پیشرفته هستند که موجب افزایش کیفیت و رقابت‌پذیری در بازارهای جهانی خواهند شد.
صنعت پتروشیمی ایران باوجود چالش‌هایی مانند کمبود خوراک و وابستگی به تولیدات با ارزش افزوده پایین، همچنان یکی از صنایع حیاتی کشور است که نقش اساسی در ارزآوری، کاهش وابستگی به نفت و ایجاد اشتغال دارد. با توجه به ظرفیت‌های عظیم و پروژه‌های در حال بهره‌برداری، این صنعت می‌تواند در آینده‌ای نه چندان دور به یکی از مهم‌ترین ترین بازیگران صنعت پتروشیمی جهانی تبدیل شود، به شرطی که مسائل ساختاری مانند تأمین پایدار خوراک و توسعه فناوری‌های نوین حل شود.
انتهای پیام
