آلودگی دریاهای ایران؛
مرگ تدریجی دریاها زیر سایه سوءمدیریت زیستمحیطی

فاجعه نفتی در خلیج فارس؛ آبزیان قربانی سودجویی صنعتی
به گزارش نماد اقتصاد، منابع آلودگی دریاهای ایران ترکیبی از فعالیتهای صنعتی، مصرف سوختهای فسیلی، سوءمدیریت زیستمحیطی و ضعف در اجرای مقررات است. این عوامل منجر به بحران زیستمحیطی گستردهای در دریای خزر و خلیج فارس شده که سالانه میلیاردها تومان خسارت به صنعت شیلات و گردشگری وارد میکند.
دریاهای کشور بهویژه دریای خزر و خلیج فارس با چالشهای زیستمحیطی متعددی مواجهاند. طبق گزارش سازمان حفاظت محیط زیست، سالانه بیش از ۱۲۰ هزار تن آلاینده صنعتی وارد آبهای ایران میشود. فعالیتهای صنعتی در کنار مصرف گسترده سوختهای فسیلی از جمله مازوت، نقش چشمگیری در افزایش سطح آلودگی دارند. با وجود تلاشهای دولت برای کاهش مصرف مازوت، حدود ۴۰ درصد نیروگاههای ایران همچنان به این سوخت آلاینده متکی هستند.
هیدروکربنها، فاضلاب و پسابهای صنعتی؛ ترکیب مرگبار آلودگی
آلایندههای اصلی دریاهای ایران را میتوان به چهار گروه عمده تقسیم کرد:
- هیدروکربنها: دریای خزر با ذخایر ۴۸ میلیارد بشکه نفت و ۸.۳ تریلیون متر مکعب گاز طبیعی، با آلودگی نفتی شدیدی روبهرو است. بر اساس آمار، روزانه بیش از ۱۰۰۰ بشکه نفت نشت میکند که مستقیماً به اکوسیستمهای آن آسیب میزند.
- روانابهای کشاورزی: زهکشهای کشاورزی سالانه بیش از ۵۰ هزار تن کود و آفتکش را وارد دریا میکنند که باعث رشد بیرویه جلبکها و کاهش اکسیژن آب شده و به مرگ آبزیان منجر میشود.
- پسابهای صنعتی: تخلیه فلزات سنگین از صنایع موجب شده سطح سرب و جیوه در آبهای خلیج فارس ۵ برابر حد استاندارد جهانی باشد که سلامت ماهیان و در نتیجه انسانها را تهدید میکند.
- فاضلاب شهری: نبود زیرساختهای مناسب برای تصفیه فاضلاب باعث شده که سالانه بیش از ۲۰۰ میلیون متر مکعب فاضلاب تصفیهنشده وارد دریاها شود که حاوی مواد سمی و بیماریزا است.
کاهش ۳۰ درصدی صخرههای مرجانی؛ زنگ خطر برای تنوع زیستی
آلودگی دریاهای ایران تبعات گستردهای بر اکوسیستمهای دریایی دارد. خلیج فارس، که به تنوع زیستی غنی خود معروف است، تحت فشار آلودگیهای نفتی و صنعتی قرار گرفته و زیستگاه گونههایی مانند دلفین گوژپشت و صخرههای مرجانی را تهدید میکند. بر اساس بررسیهای انجامشده، ۳۰ درصد از صخرههای مرجانی خلیج فارس در دو دهه اخیر نابود شدهاند.
خزر در حال خشکشدن؛ ذخایر خاویاری ایران در آستانه نابودی
کاهش سطح آب دریای خزر نیز به بحرانی جدی تبدیل شده است. در ۲۰ سال گذشته، سطح آب این دریا بیش از ۱.۵ متر کاهش یافته که زیستگاههای طبیعی ماهیان خاویاری را به خطر انداخته و تولید خاویار ایران را از ۳۰۰ تن در سال ۱۹۹۰ به کمتر از ۱۰ تن در سال ۲۰۲۳ کاهش داده است.
راهکارهای نجات دریاهای ایران؛ از سیاستهای سختگیرانه تا انرژیهای پاک
برای کاهش آلودگی دریاهای ایران، اجرای سیاستهای زیستمحیطی کارآمد ضروری است:
– کاهش مصرف سوختهای فسیلی و جایگزینی آنها با منابع انرژی پاکتر
– توسعه سیستمهای تصفیه فاضلاب و جلوگیری از ورود پسابهای صنعتی و شهری به دریاها
– افزایش جریمهها و نظارت بر صنایع برای جلوگیری از تخلیه آلایندههای سمی
– همکاری منطقهای و بینالمللی برای مدیریت بهتر منابع آبی مشترک و مقابله با آلودگیهای فرامرزی
دریاهای ایران تحت فشار بیسابقهی آلودگی
دریاهای ایران تحت فشار بیسابقهای از سوی آلودگیهای صنعتی، نفتی، کشاورزی و فاضلابی قرار دارند. در صورت ادامه این روند، بحران زیستمحیطی تشدید شده و نهتنها حیات دریایی، بلکه اقتصاد و معیشت جوامع ساحلی نیز آسیب خواهد دید. اتخاذ سیاستهای پایدار و اجرای مؤثر مقررات زیستمحیطی میتواند گام مهمی در حفاظت از این منابع ارزشمند باشد. حفاظت از دریاها نهتنها یک ضرورت زیستمحیطی بلکه یک نیاز اقتصادی و اجتماعی برای ایران است.
انتهای پیام
