پروژه بی‌پایان LNG؛ گازی که نان نشد
به گزارش نماد اقتصاد، افزایش تقاضای روزافزون کشورها برای گاز طبیعی مایع شده به عنوان پاک‌ترین سوخت فسیلی، نشان‌دهنده پتانسیل قابل توجه این صنعت در جهان است.
قطر، پیشتاز بازار LNG جهان؛ ایران در گیر و دار ناترازی انرژی
سرمایه‌گذاری‌های گسترده قطر در تولید LNG و برداشت از میدان‌های مشترک همچون پارس جنوبی، این کشور را در تابستان امسال در صدر کشورهای صادرکننده گاز طبیعی مایع نشاند. در حالی که ایران برای تامین نیازهای داخلی انرژی خود با مشکلات جدی مواجه است و ناترازی‌ها باعث تعطیلی متعدد ادارات کشور شده است.
ایران با دارا بودن دومین ذخایر بزرگ گاز طبیعی جهان، پتانسیل قابل توجهی برای تبدیل شدن به یک بازیگر کلیدی در بازار LNG جهانی را دارد اما هنوز گره تولید LNG در کشور باز نشده و تلاش‌ها برای راه‌اندازی کارخانه‌های تولید گاز طبیعی مایع شده بی‌نتیجه مانده است.
این در حالی است که شرکت‌های بین‌المللی متعددی قراردادهایی با هدف راه‌اندازی پروژه‌های مخلتف LNG انعقاد کردند که هر بار با شدت یافتن تحریم‌های بین‌المللی بی‌نتیجه رها شده است.
در دهه ۱۳۸۰ شمسی و بر اساس توافق با تعدادی از شرکت‌های اروپایی موضوع احداث سه کارخانه بزرگ تولید LNG مطرح شد. طبق قرارداد امضاشده با شرکت‌های Linde آلمان،Shell هلند و Total فرانسه، مقرر شد سه کارخانه بزرگ ال‌ان‌جی و این بار بر پایه فناوری شرکت‌های اروپایی که خودشان نیز در ابتدای این راه قرار داشتند، به ترتیب با عنوان‌های Iran LNG به ظرفیت ۱۰.۴ میلیون تن در سال، Persian LNG به ظرفیت ۱۶.۲ میلیون تن در سال و Pars LNG به ظرفیت ۱۰ میلیون تن در سال در جنوب کشور ساخته شوند و در بازه زمانی ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ میلادی (۱۳۹۰ تا ۱۳۹۳) به بهره‌برداری برسند.
توقف پروژه‌های LNG ایران؛ از وعده‌های بزرگ تا خسارت‌های میلیاردی
از این میان تنها پروژه Iran LNG بود که پس از تکمیل مطالعات مهندسی، وارد مرحله ساخت شد و بعدها تحت عنوان شرکت مایع‌سازی گاز طبیعی ایران (ILC) به فعالیت خود ادامه داد، اما این بار نیز تحریم‌های اتحادیه اروپا گریبانگیر اجرایی شدن این پروژه‌ها شد و شرکت‌های طرف قرارداد یکی پس از دیگری از انجام مسئولیت‌ها شانه خالی کردند.
با خروج شرکت‌های اروپایی در سال 1389 بحث راه‌اندازی پروژه‌های LNG در مقیاس کوچک در دستور کار قرار گرفت.
اما این طرح‌ها نیز به نتیجه نرسید و به‌رغم تلاش برای ثبت قرارداد با شرکت‌های خارجی و داخلی برای احداث مینی ال ان جی ها همچنان این پروژه به بهره‌برداری در مقیاس تجاری نرسیده است.
مدیرعامل شرکت مایع سازی گاز طبیعی در اسفند سال 1401 در گفتگویی با اشاره به زیان سالانه ۵ میلیارد دلاری کشور به دلیل تکمیل نشدن پروژه تولید LNG در دولت روحانی با وجود پیشرفت ۴۰ درصدی این پروژه تا سال ۹۲ گفت: تعهد کردیم که تا پایان دولت سیزدهم، حداقل به تولید پنج میلیون تن LNG در سال دست یابیم.
هادی امیرشقاقی با بیان اینکه پروژه ایران LNG از سال ۱۳۸۶ برای تولید ۱۰.۵ میلیون تن LNG در سال کلید خورد، خاطرنشان کرد: مراحل اجرای پروژه تا سال ۱۳۹۲ با هزینه نزدیک به دو میلیارد دلار و پیشرفت ۴۰ درصدی به دلایل مختلف در مقطع سال‌های ۹۲ تا ۱۴۰۰ متوقف شد.
وی با بیان اینکه دلایل توقف طرح دلایل مختلفی داشته است، افزود: تحریم، سیاست‌های دولت وقت و وزارت نفت از دلایل توقف این طرح بوده که با روی کار آمدن دولت سیزدهم در سال ۱۴۰۰ دولت عزم خود را برای اتمام پروژه جزم کرد.
مدیرعامل شرکت مایع سازی گاز طبیعی گفت: این پروژه از چند جهت برای کشور اهمیت دارد؛ نخست اینکه LNG به عنوان یک سوخت پاک در مقایسه با سایر سوخت‌های فسیلی مطرح است. در گذشته تمرکز حوزه انرژی بر نفت خام بوده و در آینده نیز قرار است به سمت انرژی‌های تجدیدپذیر حرکت کنیم. دوره گذاری از نفت خام تا انرژی‌های تجدیدپذیر است و در دوره گذار LNG نقش اساسی ایفا می‌کند.
امیرشقاقی ادامه داد: اهمیت دیگر این پروژه این است که کشور برای اینکه تنوع بخشی بر سبد صادراتی انرژی خود داشته باشد، LNG نقش مهمی دارد و جزو راهبرد کلان کشور است و نباید تنها بر صادرات نفت خام، برخی محصولات مشخص پتروشیمی یا صادرات گاز از طریق خط لوله محدود شد در حالی که LNG می‌تواند محصول مهمی در سبد صادرات کشور باشد.
وی با تاکید بر اینکه سودآوری بالای LNG از دیگر دلایل اهمیت پروژه ایران LNG است، گفت: اگر ظرفیت ۱۰.۵ میلیون تن تولید LNG وارد مدار تولید می‌شد، سالیانه پنج میلیارد دلار ارزآوری در این مسیر داشتیم که می‌توانست برای کشور موثر باشد.
سهم ایران از بازار جهانی LNG؛ رویا یا واقعیت؟
مدیرعامل شرکت مایع‌سازی گاز طبیعی درباره علت اصلی تعطیلی پروژه LNG، گفت: نهادهای متخصص در این بخش باید نظر دهند اما باید بگویم که در این صنعت کم لطفی شده و باید در کنار کشوری همچون قطر که برای صادرات ۱۲۰ میلیون تن LNG برنامه‌ریزی کرده، ما هم باید برنامه‌ریزی می‌کردیم تا سهم قابل توجهی در این زمینه در بازار دنیا داشته باشیم.
در مرداد 1403 و در آخرین روزهای دولت مرحوم رییسی شرکت مایع‌سازی گاز طبیعی ایران در اطلاعیه‌ای از احیای پروژه راهبردی ایران ال‌ان‌جی در دو سال اخیر و فعال‌سازی دوباره و عبور از بحران هفده‌ساله آن خبر داد و نوید داد که آینده روشنی در این صنعت در انتظار است.
رشد جهانی تجارت LNG؛ فرصت‌های از دست رفته ایران
بر اساس این گزارش، رشد تجارت جهانی بازار ال‌ان‌جی به‌عنوان انرژی پاک مطابق نشریه IGU-2024 از ۳۷۲ میلیون تن در سال ۲۰۲۲ به ۴۰۱ میلیون تن در سال ۲۰۲۳ افزایش یافته و رشدی معادل ۷.۸درصدی داشته است. پیش‌بینی می‌شود با توجه به تغییرات اقلیمی و استفاده‌های جدید و بیشتر ال‌ان‌جی به‌عنوان انرژی پاک، تقاضای آن تا سال ۲۰۴۰ به حدود ۷۰۰ میلیون تن در سال افزایش یابد.
گزارش شرکت مایع‌سازی گاز طبیعی ایران با اشاره به تلاش 20 ساله ایران برای ورود به این بازار با تعریف طرح ایران ال‌ان‌جی، افزود: سیر تکاملی این طرح که از سال ۱۳۸۶ تاکنون با فراز و نشیب‌های فراوانی روبه‌رو بوده، در سه سال اخیر تحولات بنیادینی داشته، به‌طوری که هم‌اکنون به پیشرفت فیزیکی ۵۲ درصد رسیده است.
در سه سال اخیر، با توجه به سرمایه‌گذاری چند میلیارد دلاری در این طرح، با اعمال مدیریت جدید و بازنگری اقتصاد طرح و حل موضوعات راهبردی مانند تأمین مالی، فناوری مایع‌سازی و تجهیزات، خوراک و سامان‌دهی قراردادهای تعلیق‌شده و راکد، حمایت‌های همه‌جانبه سهام‌داران به‌منظور صیانت از دارایی بازنشستگان صنعت نفت، همچنین دستاوردهایی نظیر فعال‌سازی قراردادهای موجود و رشد پیشرفت ۱۴درصدی طرح، تکمیل و راه‌اندازی هر پنج واحد گازی نیروگاه و در نتیجه کسب سود ۳۰۰ درصد از محل فروش برق این نیروگاه در سال جاری، خروج از قراردادهای تعلیق ۲۰۱۸ و گشایش برای انتقال تجهیزات مایع‌سازی از آلمان و صورت‌های مالی مقبول در مجمع طی دو سال متوالی پس از ۱۵ سال صورت‌های مالی مشروط داشته است.
بر این اساس، طرح ایران ال‌ان‌جی که پیش از این بیم آن می‌رفت تأسیسات موجود در آن به‌دلیل قرارگرفتن در معرض نور خورشید از بین رفته باشد، با مدیریت جدید و نگاه راهبردی و بهره‌گیری از جوانان باانگیزه و توانمند در شرکت مایع‌سازی احیا شده و هم‌اکنون یکی از طرح‌های مهم صندوق بازنشستگی صنعت نفت به شمار می‌آید. در یک سال گذشته سرمایه این طرح ۱۶ هزار میلیارد ریال افزوده شد، همچنین تنوع محصول به‌منظور بهبود عملکرد مطلوب اقتصادی در این طرح افزایش یافت.
با این وصف پروژه تبدیل گاز طبیعی به مایع همچنان یکی از پروژه های بی سرانجام در صنعت نفت و گاز ایران است که به نظر می‌رسد تا اجرایی شدن و بهره‌برداری راه زیادی دارد.
انتهای پیام
