ریشه یابی ناترازی ها؛
از جریان ضد توسعه تا کاسبان تحریم
به گزارش نماد اقتصاد،ایجاد ناترازی‌ها مساله‌ای است که ریشه آن را باید از روند سیاست‌گذاری در حوزه‌های مختلف از سالیان دور تا کنون بررسی کرد. چنانکه عبدالناصر همتی وزیر اقتصاد هم در تلاش برای بیان علت ناترازی‌ها را بیان کند. در شبکه ایکس نوشت:«مشکل اصلی اقتصاد ما، شیوه مدیریت و حکمرانی اقتصادی است.”
منابع جایگزینی که خشکید
مرتضی افقه اقتصاددان و استاد دانشگاه عامل اصلی ناکامی‌های اقتصادی را ساختارهای ضد توسعه و ضد تولیدی حاکم بر نظام تصمیم گیری کشور می‌داند. به گفته او تا پیش از سال 1397 ناکارآمدی‌های نظام تصمیم‌گیری به دلیل وجود دوپینگ درآمدهای نفتی کتمان شده و خود را نشان نمی‌دادند. اما با تشدید تحریم‌ها در این سال این ناکارآمدی‌ها را عریان کرد.
افقه این را هم گفت که در فضایی که معیشت، رفاه و زندگی اقتصادی مردم شاید اولویت دوم و سوم هم نیست، ساختاری از مدیریت ها و کارگزاران حاکمیت انتخاب می‌شوند که الزاما هدف اولیه‌شان رفع مشکلات و موانع نیست . طبیعی است که هیچ اقتصادی در این فضا نمی‌تواند پیشرفت کرده و مشکلات را حل کند.
او افزود:در حال حاضر خزانه دولت کاملا خالی است. دولت‌های قبلی در ۷ سال بعد از تشدید تحریم‌ها، همه منابع را صرف جایگزینی درآمد نفت کردند، اما در حال حاضر همین منابع هم نیستند. با روی کار آمدن دولت ترامپ در آمریکا همان مقدار نفتی را هم که به شیوه دور زدن تحریم‌ها می‌فروختیم احتمالاً نمی‌توانیم بفروشیم.
به باور او مهم‌ترین ایجاد شرایط فعلی، نظام ناکارآمد، ضد تولید و ضد توسعه کشور است که تحریم‌ها آثار آن را تشدید کرده است و اگر برسر رفع تحریم‌ها توافقی حاصل نشود شرایط در سال آینده بسیار بدتر خواهد شد.
دیر متوجه می شوند
بهمن آرمان اقتصاددان و استاد دانشگاه معتقد است که برخی از نگاههای ایدئولوژیک و صاحبان این نوع نگاه بر این باور هستند که توسعه به مدرنیته منجرمی‌شود . در واقع این جریان توسعه اقتصادی را در راستای حفظ جایگاه خود نمی‌بیند.
او گفت: عده‌ای دیگر هم توان کافی برای درک مسائل توسعه‌ای را ندارند. نگاهی که می‌توان در گفتاری برخی از مسئولان مشاهده کرد، به عنوان مثال مرحوم نژادحسینیان وزیر صنایع سنگین در دولت‌های پیشین، اعلام می‌کرد که «ما برای مستضعفین، انقلاب کرده‌ایم، بنابراین ساخت آزادراه کاری لوکس است.» این درحالی است که مدتی پیش آزاد راه اصفهان -شیراز ولو به صورت ناقص افتتاح و اعلام شد که این آزادراه می‌تواند سالانه 60 هزار میلیارد ریال، مصرف حامل‌های انرژی را کاهش دهد. حقیقت آن است که ساخت چنین آزادراه‌هایی در اقصی نقاط کشور می‌توانست از کمبود سوخت که در حال حاضر کشور گرفتار آن است، جلوگیری کند.
به گفته این استاد اقتصاد تاثیر تحریم‌ها بر ناترازی‌ها را تنها یک بهانه دانسته است و بسیاری از اقدامات ارتباطی با تحریم‌ها ندارند بلکه همین جریان ضد توسعه‌ای مانع از انجام آنها می‌شود. مانند ساخت سدهای بزرگ برق-آبی که می‌توانند بخش بزرگی از نیاز برق کشور را تامین کنند.
او البته شکل‌گیری مافیا در بخش‌های مختلف کشور را هم در ایجاد بحران امروز ناترازی‌ها تاثیرگذار می‌داند: به عنوان مثال تعطیل کردن خودروسازی‌های داخلی و آزاد شدن واردات خودرو به کشور می‌تواند یکی از راهکارهای کاهش مصرف انرژی و بهبود وضعیت ناترازی‌ها باشد، زیرا خودروهای جدید وارداتی مصرف سوخت پایینی دارند و می‌توانند 50 درصد از مصرف حامل‌های انرژی شامل بنزین و گازوئیل را کاهش دهند. اما مافیای مربوطه مانع از انجام چنین اقداماتی می‌شود.
آرمان تاکید کرد که تحریم‌ها هم در کنار تفکرات ضد توسعه‌ای مانع از برخورداری کشور از تکنولوژی روز جهان در حوزه‌های مختلف از جمله انرژی شده است.
تحریم‌ها بخشی از نتایج تفکر مبارزه‌طلبانه با جهان است
مرتضی عزتی استاد اقتصاد هم با تحلیلی بر تفکرات اقتصادی حاکم بر کشور به پدیده ناترازی‌ها می‌پردازد: سرمایه‌گذاری باید در بخش‌های مختلف اقتصادی اعم از نفت، گاز، برق، کشاورزی و … انجام شود. اگر سرمایه‌گذار کاهش یابد همه این بخش‌ها با افت سرمایه‌گذاری مواجه می‌شوند و وقتی میزان سرمایه‌گذاری به حدی رسید که حتی نتوانست استهلاک را جبران کند مثلا در حوزه برق، میزان تولید روزانه برق به تدریج هر روز کمتر از روز قبل می‌شود.
به گفته عزتی تفکرات ضد توسعه و سوسیالیستی نه تنها باعث افت رشد توسعه اقتصادی شده است بلکه باعث تحریم‌ها هم شده‌اند. اگر منطقی درست بر تفکرات حاکم بود، تحریم‌ها شکل نمی‌گرفتند و رشد اقتصادی به سمت منفی حرکت نمی‌کرد. تا جاییکه امروز حتی کشور چین هم با وجود تفاهم‌نامه‌ای که با ایران امضا کرده است به دلیل وجود همین تفکرات اشتباه حاضر به سرمایه‌گذاری در کشور نیست.
کاسبان تحریم
حشمت‌الله فلاحت‌پیشه رئیس کمیسیون امنیت ملی در مجلس دهم، اما علت ناترازی‌ها را در شیوه روابط ما با جهان و سیاست خارجی مورد بررسی قرار می‌دهد و مهم‌ترین علت همه ناترازی‌ها را افراطی‌گری در سیاست خارجی و تحمیل حاکمیت کاسبان تحریم بر منافع ملی کشور می‌داند.
به باور او صاحبان تفکرات ضدتوسعه‌ای در ایران بیشترین بهره را از تحریم‌ها برده‌اند و در واقع بخشی از کاسبان تحریم هستند. موضوعی که در ایران تبدیل به آفت شده است. آنها با همین تفکر به بخش‌های مختلف نفوذ و تحریم و تنش را به کشور تحمیل کرده‌اند.
او تاکید کرد که این جریان سیاست تازه‌ای مبنی بر افزایش دشمنی ایران با همسایگان را در پیش گرفته است. زیرا کاسبان تحریم به خوبی آگاه هستند که هر چه سیاست خارجی و اقتصاد خارجی کشور غیرطبیعی باشد فضا برای کاسبی آنها فراهم‌تر است. در واقع سیاست‌های ضد توسعه‌ای در ایران، عدم توسعه را برای ملت می‌خواهد اما بیشترین سود، قدرت و ثروت را برای صاحبان تفکرات ضد توسعه‌ای داشته است.
به باور فلاحت‌پیشه مردم ایران همواره مشکلات کشور را درک کرده‌اند. آنچه درک نمی‌کنند ضعف مسئولان است.
انتهای پیام
منبع:نفت خبر
