14 چالش قطعه‌سازی در ایران؛ صنعتی که می‌تواند پیشتاز باشد؛ اما در باتلاق بحران‌ها گرفتار است
نماد اقتصاد: اميرحسين جلالى، عضو انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی، این‌گونه وضعیت صنعت قطعه‌سازی را تشریح و چهارده چالش این صنعت را بیان کرد: صنعت قطعه‌سازی ایران، یکی از مهم‌ترین ارکان تولید خودرو، امروز به جای آنکه موتور محرکه توسعه صنعتی کشور باشد، زیر بار مشکلات سنگینی مانند تحریم‌های خارجی، سیاست‌های ارزی ناکارآمد، قیمت‌گذاری دستوری، بروکراسی پیچیده، و بحران نقدینگی به سختی نفس می‌کشد. این صنعت که زمانی توانایی تولید انبوه قطعات برای نزدیک به 1.7 میلیون دستگاه خودرو در سال را داشت، حالا با چالش‌هایی نظیر قطع برق و گاز، محدودیت در واردات ماشین‌آلات، و قراردادهای غیرمنصفانه با خودروسازان روبه‌رو است. در حالی که ظرفیت‌های عظیم این حوزه می‌توانست ایران را به قطب تولید قطعات در منطقه تبدیل کند، تصمیمات اشتباه و دخالت‌های غیرضروری دولت، آن را به لبه سقوط کشانده است.
حال سوال نماد اقتصاد این است که آیا زمان آن نرسیده که سیاست‌گذاران، این موتور اقتصادی را از گرداب بحران نجات دهند؟ آیا در شرایطی که این صنعت می‌توانست به یک پیشران توسعه اقتصادی در منطقه تبدیل شود، دولت و تصمیم‌گیران حاضرند از دخالت‌های بی‌مورد دست بکشند و راهی برای نجات آن پیدا کنند؟ یا همچنان باید شاهد افتخارزدایی از یکی از توانمندترین صنایع تولیدی کشور باشیم؟
14 چالش جدی صنعت قطعه‌سازی
به گزارش نماد اقتصاد؛ صنعت قطعه‌سازی، یکی از حیاتی‌ترین ارکان زنجیره تأمین خودرو، در دهه‌های اخیر با چالش‌های گسترده‌ای روبرو بوده است. این صنعت به دلیل قابلیت‌های بالا در طراحی و تولید انبوه قطعات، نقشی بی‌بدیل در توسعه صنعتی کشور ایفا می‌کند؛ اما مجموعه‌ای از مشکلات ساختاری و اجرایی، مانعی جدی بر سر راه پیشرفت آن ایجاد کرده است. در این گزارش، 14 چالش اصلی این صنعت و راهکارهای پیشنهادی برای برون‌رفت از بحران بررسی می‌شوند.
1- تخصیص ارز
یکی از مشکلات اساسی قطعه‌سازان، دشواری در دریافت ارز تخصیصی است. مدیریت قیمت ارز پایین‌تر از ارزش واقعی و توزیع نامناسب ارز نیمایی و ترجیحی، باعث شده است که صنعتگران واقعی به این منابع دسترسی نداشته باشند. توزیع ارز باید بر مبنای نیاز واقعی و با سازوکارهای شفاف انجام شود تا از ایجاد رانت و تقاضای کاذب جلوگیری شود.
2- تامین مالی و سرمایه در گردش
بحران نقدینگی و عدم دسترسی آسان به منابع مالی، از جمله موانع رشد این صنعت است. سیستم بانکی کشور باید راهکارهایی همچون تسهیل فرآیند اعطای وام و کاهش نرخ بهره برای صنایع تولیدی را فراهم کند تا سرمایه در گردش قطعه‌سازان تأمین شود.
3- محدودیت در واردات ماشین‌آلات
ممنوعیت یا محدودیت در واردات ماشین‌آلات به‌روز، یکی دیگر از موانع توسعه قطعه‌سازی است. عدم دسترسی به فناوری‌های جدید باعث کاهش کیفیت و افزایش هزینه تولید می‌شود. ایجاد تسهیلات برای واردات تجهیزات مورد نیاز می‌تواند به رشد صنعت کمک کند.
4- ساختار حقوقی و قراردادی غیرمنصفانه
قطعه‌سازان بارها از قراردادهای ناعادلانه خودروسازان شکایت کرده‌اند. این قراردادها نه‌تنها به زیان قطعه‌سازان است، بلکه موجب اختلال در زنجیره تأمین نیز می‌شود. لازم است که چارچوبی شفاف و منصفانه برای قراردادها تدوین شود.
5- تورم و نوسانات قیمت
تورم و نوسانات شدید در قیمت مواد اولیه و نرخ ارز، برنامه‌ریزی بلندمدت برای تولید را دشوار کرده است. تثبیت اقتصادی و مدیریت هوشمندانه نوسانات ارزی، می‌تواند تأثیرات مثبتی بر این حوزه داشته باشد.
6- تغییرات مکرر قوانین و مقررات
بروکراسی اداری و تغییرات غیرقابل پیش‌بینی در قوانین و بخشنامه‌های گمرکی، مانعی بزرگ برای واردات مواد اولیه و صادرات قطعات تولیدی است. شفافیت و ثبات در قوانین از ضروریات رشد این صنعت است.
7- مشکلات نیروی انسانی
قوانین کار و تأمین اجتماعی، به جای حمایت از کارفرمایان و کارگران، باری اضافی بر دوش تولیدکنندگان گذاشته‌اند. بازنگری در این قوانین و ارائه مشوق‌هایی برای استخدام نیروی متخصص ضروری است.
8- تحریم‌ها
تحریم‌های بین‌المللی، دسترسی به فناوری و مواد اولیه را محدود کرده است. توسعه همکاری‌های منطقه‌ای و داخلی می‌تواند راهی برای مقابله با این چالش باشد.
9- تیراژ پایین تولید
تیراژ پایین به دلیل تقسیم سفارشات توسط خودروسازان، موجب افزایش هزینه‌های ثابت و کاهش بهره‌وری شده است. اصلاح این روند و تمرکز بر افزایش تولید انبوه ضروری است.
10- پایین نگه داشتن قیمت ارز
قیمت‌گذاری دستوری و پایین نگه داشتن قیمت ارز به‌منظور واردات ارزان، عملاً باعث کاهش رقابت‌پذیری محصولات داخلی شده است. آزادسازی نرخ ارز و قیمت‌گذاری رقابتی می‌تواند به توسعه صنعت کمک کند.
11- یارانه به قطعات وارداتی
اختصاص یارانه به قطعات وارداتی از چین، رقابت ناعادلانه‌ای را در بازار ایجاد کرده است. قطع این یارانه‌ها و حمایت از تولید داخلی باید در دستور کار قرار گیرد.
12- قطعی برق و گاز
قطع برق در تابستان و گاز در زمستان، خسارات سنگینی به قطعه‌سازان وارد کرده است. تأمین پایدار انرژی و برنامه‌ریزی بهتر برای مدیریت مصرف، می‌تواند این چالش را برطرف کند.
13- تصدی‌گری دولت و قیمت‌گذاری دستوری
دخالت‌های مستقیم دولت در مدیریت خودروسازان و قیمت‌گذاری دستوری محصولات، به کاهش درآمد و توان مالی این شرکت‌ها منجر شده است. این مسأله تأثیر مستقیم بر بحران مالی قطعه‌سازان دارد. خصوصی‌سازی واقعی و کاهش تصدی‌گری دولت از راهکارهای اساسی است.
14- بروکراسی پیچیده اداری
بروکراسی دست‌وپاگیر، زمان و هزینه‌های زیادی را به صنعتگران تحمیل می‌کند. تسهیل فرآیندهای اداری و کاهش کاغذبازی می‌تواند سرعت رشد این صنعت را افزایش دهد.
تبدیل صنعت قطعه‌سازی به پیشران اقتصادی
جلالی در ادامه سخنان خود به ظرفیت‌های صنعت قطعه‌سازی در داخل کشور اشاره کرد و افزود: قطعه‌سازان ایرانی در سال 1390 قطعات مورد نیاز نزدیک به یک میلیون و 700 هزار دستگاه خودرو را تامین کرده‌اند و برای هر صنعت دیگری نیز می‌توانند قطعات را طراحی کرده و در تیراژ بالا در سطوح بالای استاندارد تامین کنند.
نايب رئیس انجمن همگن قطعه‌سازان تهران به راه‌حل‌های مسئولان و تصمیم‌گیران اشاره کرد و گفت: به‌منظور حل مشکلات، باید اقداماتی همچون موارد
اجرای قیمت‌گذاری رقابتی برای حمایت از تولید داخلی ، تخصیص ارز به‌صورت عادلانه و شفاف ، اصلاح قراردادها و قوانین کار به نفع تولیدکنندگان و توسعه صادرات و تقویت همکاری‌های بین‌المللی انجام شود تا با با رفع این موانع، صنعت قطعه‌سازی به‌عنوان یک پیشران اقتصادی، نقش مؤثرتری در توسعه کشور ایفا کند.
انتهای پیام
