عدم توجه به ESG چگونه مانع توسعه معادن در آمریكای لاتین شد؟
به گزارش نماد اقتصاد، آمریکای لاتین مسئول تولید ۴۰درصد مس و ۳۵درصد لیتیوم دنیاست و پتانسیل قابل توجهی در تولید گرافیت، نیکل، منگنز و عناصر خاکی کمیاب دارد. با تمام این‌ها، عدم مزیت‌سازی از پروژه‌های معدنی برای مردم محلی، مشکلاتی برای توسعه معادن ایجاد کرده است.
آمریکای لاتین، از تولیدکنندگان ثابت و قدیمی چند ماده معدنی ضروری برای تکنولوی‌های انرژی پاک است و میتواند از بخش پرپتانسیل معدن خود برای متنوع‌سازی تولید مواد معدنی جدید استفاده کند تا اقتصاد جهان دیگر کمبود و تنگنایی برای برنامه تحول به سوی انرژی پاک نداشته باشد. این منطقه از جهان، در حال حاضر حجم زیادی لیتیوم برای ساخت باتری و مس برای توسعه شبکه‌های برق و انرژی تجدیدپذیر تولید می‌کند. اما آمریکای لاتین میتواند وارد حوزه طیف گسترده‌ای از دیگر مواد اولیه مثل عناصر خاکی کمیاب شود که برای ساخت موتورهای خودروهای برقی و توربین‌های بادی مورد استفاده قرار می‌گیرند. همچنین فلز نیکل، یکی از عناصر اصلی ساخت باتری است.
به هر حال، برای رسیدن به این پتانسیل، فعالیت‌های معدنی باید مطابق استانداردهای زیست محیطی، اجتماعی و حاکمیتی (ESG) پیش بروند و همچنین روش‌هایی پیدا شود که برای جوامع محلی مزایای ملموسی ایجاد کند.
آمریکای لاتین مسوول تولید ۴۰ درصد مس جهان است. اولین تولیدکننده شیلی (۲۷ درصد) است و بعد از آن پرو (۱۰ درصد) و مکزیک (۳ درصد) قرار دارند. سهم این منطقه از لحاظ در اختیار داشتن ذخایر معدنی جهان، با میزان تولیدش تفاوتی ندارد. البته مکزیک و کلمبیا پتانسیل‌های بهره‌برداری نشده زیادی دارند. سهم جهانی منطقه آمریکای لاتین از هزینه‌های اکتشاف مس، طی یک دهه گذشته از ۳۵ درصد به ۴۵ درصد افزایش یافته که نشان‌دهنده پتانسیل افزایش تولید است.
در حال حاضر، آمریکای لاتین ۳۵ درصد لیتیوم دنیا را تامین می‌کند که شیلی با (۲۶درصد) بیشترین سهم را دارد و بعد از آن آرژانتین با (۶ درصد) قرار می‌گیرد. این دو کشور به ترتیب دومین و چهارمین تولیدکنندگان بزرگ دنیا هستند. منطقه آمریکای لاتین بیش از نیمی از ذخایر جهانی لیتیوم را در اختیار دارد که بیشتر آن در آرژانتین (۲۱ درصد) و شیلی (۱۱ درصد) واقع شده است. بولیوی هم ذخایر بزرگ لیتیوم را در اختیار دارد که به دلیل کمبود زیرساخت مورد بهره‌برداری قرار نگرفته‌اند.
به‌علاوه، لیتیوم این منطقه عمدتا در دریاچه نمک استخراج می‌شود که نسبت به استخراج از سنگ، انتشار کربن کمتری دارد. در نتیجه، آمریکای لاتین میتواند نقش مهم‌تری در پاسخگویی به افزایش تقاضای جهانی برای لیتیوم داشته باشد. هزینه اکتشاف لیتیوم منطقه طی دهه گذشته بیش از دو برابر شده و از ۴۴ میلیون دلار در سال ۲۰۱۰ به ۹۱ میلیون دلار در ۲۰۲۱ رسیده است. با توجه به اینکه در این مدت، سهم منطقه در هزینه‌های جهانی اکتشاف از ۵۲ درصد به ۳۶ درصد کاهش یافته، فضا برای تشدید فعالیت‌های اکتشاف وجود دارد.
به جز مس و لیتیوم، آمریکای لاتین پتانسیل قابل توجهی در تولید گرافیت، نیکل، منگنز و عناصر خاکی کمیاب دارد. برزیل به تنهایی حدود یک پنجم ذخایر جهانی را در هر یک از این منابع در اختیار دارد، اما در حال حاضر تولیدش قابل توجه نیست و بین ۲/۰درصد کل تولید عناصر خاکی کمیاب و ۷درصد گرافیت جهان را شامل می‌شود.
آمریکای لاتین نتوانسته متناسب با پتانسیل‌هایش سرمایه جذب کند. به عنوان مثال، فقط 7 درصد بودجه جهانی اکتشاف نیکل و عناصر خاکی کمیاب، به این منطقه اختصاص داده شده است. اکتشاف معدن از گذشته بین 13 تا 19 درصد سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی آمریکای لاتین را تشکیل داده است. این بخش پتانسیل توسعه قابل توجهی دارد، اما همزمان با ریسک بالای تخریب محیط‌زیست و اثر مخرب بر جوامع محلی همراه است. برای ذی‌نفعان و شرکت‌های بین‌المللی معدنی، مسائل ESG نگرانی مهمی محسوب می‌شوند.
استانداردهای زیست محیطی، تنها برای حفاظت از محیط‌زیست اهمیت ندارند، بلکه برای جلب حمایت جوامع محلی نیز دارای اهمیت است. بلایای بزرگی که در یک دهه گذشته رخ داده، باعث بروز احساسات منفی در مورد فعالیت‌های معدنی شده است. از جمله مثال‌های برجسته در این زمینه می‌توان به نشت ۴۰ هزار متر مکعب اسید سولفوریک در رودخانه سونورا مکزیک اشاره کرد که تامین آب هزاران نفر از مردم محلی را تحت تاثیر قرار داد. یا فاجعه شکستن سد باطله (سدهایی خاکی که شرکت‌های معدنی برای انباشت محصولات جانبی عملیات معدنی پس از جداسازی سنگ آهن می‌سازند) برومادینو برزیل در سال ۲۰۱۹ که به کشته شدن ۲۷۰ نفر منجر شد. طبق گزارش «بانک توسعه بین آمریکایی»، با اینکه کشورهای آمریکای لاتین برای رعایت قوانین زیست‌محیطی چارچوب‌هایی تعیین کرده‌اند، اما همچنان در تطابق با این استانداردها و اجرای بهینه آنها، فاصله زیادی وجود دارد.
قبل از شروع پروژه‌های جدید، باید برای شاخص‌های زیست‌محیطی کلیدی مثل کیفیت آب زیرزمینی، معیارهایی مشخص شود و سپس این معیارها در طول عملیات به طور دائم رصد شوند. اولویت اصلی باید مدیریت ریسک، پاسخگویی و حسابرسی باشد و شفافیت کامل وجود داشته باشد.
پروژه‌های معدنی در آمریکای لاتین ممکن است به طور خاص با مخالفت جوامع محلی روبه‌رو باشد. طبق اعلام یک پایگاه داده جهانی در مورد تعارضات معدنی، ۴۵درصد تعارض‌هایی که گزارش شده، مربوط به آمریکای لاتین بوده است؛ جایی که فعالیت‌ها اغلب نزدیک به اکوسیستم‌های حساس با تنوع‌زیستی صورت می‌گیرد و خیلی از جوامع فقیر و آسیب‌پذیر در نزدیکی آنها زندگی می‌کنند. این عوامل، همراه با استفاده بیش از حد از منابع زمین و آب و استقرار ماشین‌آلات سنگین برای فعالیت‌های معدنی، احتمال درگیری‌ها را بیشتر می‌کند و برای شرکت‌های معدنی چالش ایجاد می‌کند.
بر اساس ضریب جینی، آمریکای لاتین یکی از گسترده‌ترین پراکندگی‌های ثروت در دنیا را دارد و این شکاف در سال‌های اخیر بیشتر هم شده است. عدم مزیت‌سازی از پروژه‌های معدنی برای مردم محلی، یکی از دلایل اصلی ناآرامی‌ها اجتماعی در سال‌های اخیر بوده و حتی اعتراضات عمومی برای ممانعت از عملیات معدنی یا کند شدن پیشرفت‌های جدید، صورت گرفته است.
در دو دهه گذشته، خیلی از دولت‌های آمریکای لاتین، جمع‌آوری، تخصیص و هزینه‌کرد درآمد حاصل از فعالیت‌های معدنی و دیگر صنایع استخراجی را بهبود بخشیده‌اند. این کشورها تلاش‌های خود را بر تغییر شکل مدل‌های توزیع مجدد حق امتیاز اکتشاف و استخراج و افزایش اثرات مثبت اجتماعی در حوزه‌های تحت نفوذ فعالیت‌های معدنی، متمرکز کرده‌اند. این برنامه‌های جاه‌طلبانه در مرکز «اصلاحات حق امتیازهای کلمبیا در ۲۰۲۰» قرار داشت و به ایجاد یک «برنامه مشارکت ویژه برای توسعه منطقه‌ای» در شیلی در همان سال منجر شد. به هر حال، برای اطمینان از اینکه پروژه‌های معدنی مزایای ملموسی برای جوامع محلی دارند، دولت‌ها و صنایع باید اقدامات بسیاری بیشتری انجام دهند هم از طریق سیاست‌های مالی و هم از طریق تقویت اثرات توسعه‌ای. به عنوان مثال، می‌توانند فعالیت‌های ارزش افزوده بیشتری را ترویج دهند (فرآوری) یا زیرساخت‌های محلی را که به توسعه اقتصادی بیشتر منجر می‌شود، بهبود بخشند.
آمریکای لاتین، نقش بسیار مهمی در استخراج و فرآوری مواد معدنی دارد و در بلندمدت میتواند تامین‌کننده قابل اتکای مواد معدنی مورد نیاز برای تحول جهانی انرژی باشد. همچنین سرمایه‌گذاری بیشتر در این بخش میتواند با توسعه ظرفیت‌های فرآوری محلی و تولید ابزارهای تکنولوژی انرژی پاک، مسیرهای جدیدی را به سوی رشد اقتصادی و تنوع‌سازی باز کند. فراوانی دسترس‌پذیری منابع انرژی پاک (برقابی، خورشیدی و بادی) به این منطقه از دنیا برای ساخت یک بخش معدنی با تولید کمترین کربن، مزیت رقابتی می‌دهد. برخی کشورها حرکت در این مسیر را شروع کرده‌اند.
