نماد اقتصاد گزارش می‌دهد؛
آینده مبهم حضور 8 میلیونی افغان‌ها در کشور
به گزارش نماد اقتصاد، حضور تقریبا 8میلیونی مهاجران افغان در کشور امری غیرقابل انکار است. مردم جامعه معتقدند که حضور بیش از حد افغان ها در کشور هشداری برای اقتصاد و امنیت کشور است.
اگر گذرتان به شهرری در تهران افتاد به عمق فاجعه پی خواهید برد. افغان ها شهرری را به مکانی همانند کابل تبدیل کرده اند. زیرا آنها می توانند با هزینه اندک در اطراف شهرری خانه اجاره کنند.
نقش آنها در این منطقه تهران به قدری پررنگ است که برای خودشان کافه رستوران های اختصاصی بنا کردند و نگاه خصومت آمیزی به شهروندان تهرانی دارند.
اگر مسئولین به این منطقه از تهران گذرشان بیوفتند، دیگر نمی توانند حضور گسترده افغان های غیرقانونی را انکار کنند و معتقد باشند تصاویر پخش شده در فضای مجازی تنها بزرگنمایی رسانه ای است.
اما عده ای از کارشناسان حوزه مهاجر باوری دیگر دارند. آنها معتقدند؛ خیلی از مهاجران از حمایت‌های دولتی بهره‌مند نیستند. مهاجران در ایران، حتی آنان که سابقه حضورشان به چند دهه می‌رسد و شاید ایران را از خود ایرانیان هم بهتر بشناسند و به آن علاقه بیشتری هم داشته باشند، از خدمات و پوشش‌های معمول یک دولت محروم هستند.
پوشش‌های انواع بیمه‌های اجتماعی و درمانی به آنان تعلق نمی‌گیرد، بیمه بیکاری ندارند، مالکیت برای آنان تعریف نشده است، اشتغال برای‌شان محدود است و … با این وجود مهاجران در ایران به هیچ وجه مصرف‌کننده صرف نیستند. آنها کار می‌کنند، زحمت می‌کشند، اقتصاد ما را بزرگ‌تر می‌کنند و نگاه یک‌جانبه به آنان به چشم مصرف‌کننده صرف واقعاً نگاه منصفانه‌ای نیست.
به طور مثال، اگر مهاجر افغانستانی نباشد یک بخش از صنعت ساخت و ساز دچار بحران می‌شود. برای این مورد کافی است یک مشاهده میدانی داشته باشید و چرخه کار را در مناطقی که حضور کارگران افغانستانی کمتر است با نقاطی مثل تهران مقایسه کنید. تأثیر حضور مهاجر افغانستانی کاملاً مشهود است.
نبود داده‌ها در این زمینه، ارزیابی را کمی ناشفاف می‌کند اما این گفته خود مسؤولان است که در دوره‌هایی مانند بازسازی پس از جنگ ایران، مهاجران افغانستانی چقدر تأثیرگذار بوده‌اند. اواخر دهه هشتاد سردار احمدی مقدم درباره تأثیر حضور مهاجران افغان گفته بود: نتیجه طرح خروج اتباع افغانی از کشور که در سال ۸۶ انجام شد را دیدیم؛ مرغداری‌ها و گاوداری‌ها خوابید و زباله‌های شهرداری در خیابان‌ها باقی ماند! او گفته بود که اگر همه‌جانبه فکر نکنیم نتیجه مطلوبی به دست نخواهد آمد و زیر فشار بخش اقتصادی، مجبور می‌شویم که این افراد را بازگردانیم.
با این حال صحبت های خوش بینانه همیشه کارساز نیست. در واقعیت امر مسئولان کشورمان مدت‌هاست از ضرورت ساماندهی اتباع خارجی از جمله افاغنه سخن می‌گویند ولی در عمل هنوز اقدام قابل توجهی صورت نگرفته است.
این وضعیت به حدی حاد است که یکی از سوال های اصلی از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری 1403 در مناظرات صداوسیما، برنامه نامزدهای ریاست جمهوری برای خروج افغان ها از کشور بود.
مسعود پزشکیان در پاسخ به پرسش کاربر دیگری درباره حضور اتباع بیگانه در ایران گفت: دولت من ان‌شاءالله سه اقدام همزمان را در رابطه با مهاجرین افغانستانی پیش می برد.
١- انسداد کامل مرزها و جلوگیری از مهاجرت بیشتر که مسوولین محوری با وزارت کشور خواهد بود.
٢- ساماندهی مهاجرین موجود. نباید انکار کرد که تعداد زیادی از برادران افغان نقش موثری در اقتصاد ایران دارند یا در جنگ تحمیلی و … فداکاری کرده اند ولی حضور آنها در ایران باید ساماندهی شده و با انضباط باشد. (وظیفه وزارت کشور و وزارت اطلاعات)
٣- مذاکره با کشورهای اروپایی برای پذیرش بخشی از مهاجرین (و یا حداقل تقبل هزینه‌های حضور آنها در ایران). غرب باید مسئولیت آنچه در افغانستان انجام داده و منجر به مهاجرت میلیون‌ها افغانستانی شده است را بپذیرد. دلیلی ندارد که مردم ایران هزینه سیاست‌های غلط دیگران را بپردازند.
چرا افغان از کشور خود فراری هستند؟
افغانستانی‌ها از سال ۱۹۷۹ درگیر جنگ هستند و تاریخ افغانستان تاریخی پر از جنگ های متعدد است؛ از منازعه با قدرت بزرگ مانند بریتانیا و شوروی تا کشورهای همسایه و جنگ‌های داخلی. به نظر من ویرانگرترین صورت مهاجرت که افغان‌ها تجربه کرده‌اند، جنگ داخلی بوده است زیرا مانع از استمرار و توسعه شده است. اما به طور مشخص بعد از ظهور طالبان دوم به عنوان یک دولت و سقوط دولت اشرف غنی، ما با وضعیت پیچیده‌ای رو به رو شدیم. حضور بسیاری از مهاجران پشت مرزهای ما و پاکستان و آن تراژدی فروگاه کابل به نظر من باید جزو تکان‌دهنده‌ترین صحنه‌های قرن ۲۱ ثبت شود. وضعیت ظهور طالبان همچنان ادامه پیدا کرد و در رابطه با برخی از گروه‌ها مانند هزاره‌ها، شیعیان و زنان، دست به اقدامات عجیبی زد.
طبیعی است که طیف‌هایی از جامعه افغانستان ناراضی باشند و نتوانند در کشور خود وضعیت را تحمل کنند. در کنار همه این مسائل باید این را هم در نظر گرفت که مسایل اقتصادی هم در مهاجرت افغان ها تاثیر داشته است. اگر تا پیش از ورود طالبان، وضعیت معیشت و اقتصاد افغانستان با کمک نهادهای بین‌المللی حل و فصل می‌شد، حضور طالبان سبب شد این کمک‌ها نتواند ادامه پیدا کند. همچنین افغانستان کشوری جنگ زده است و در دوره‌هایی حضور آمریکا و بعد ورود طالبان سبب شد امنیت مردم افغانستان به خطر بیافتد و در چنین شرایطی طبیعی است که شهروندان بخواهند آنجا را ترک کنند.
مهم‌ترین دلیل کوچ مهاجران افغانستانی در سال‌های اخیر وضعیت اقتصادی کشور افغانستان است. مساله بیکاری است. ما الان طبقه متوسطی از افغانستان را داریم که به ایران آمده و استاد دانشگاه، معلم یا کارمند بوده و الان سرایدار هستند. در زمانی که طالبان روی کار آمد، بیشتر مساله امنیت اهمیت داشت، اما اکنون اقتصاد اهمیت پیدا کرده است. یا برای مثال افرادی می‌خواستند دخترانشان را به مدرسه بفرستند و این باعث شده از کشورشان خارج شوند.
آسیب های اقتصادی حضور افغان ها در کشور چه قدر است؟
به گزارش نماد اقتصاد، با اینکه افاغنه موجود در ایران سالانه بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومان آب مصرف می‌کنند طالبان حاضر نیست حقابه هیرمند را به ما بدهد.
در سال ۳۰ هزار میلیارد تومان برای اتباع افغانی هزینه نان و گاز و برق و… می‌دهیم.
در سال به خیل عظیم جمعیت جوانان بیکار کشور افزوده می شود. فرصت های شغلی که افاغنه در ایران دارند می تواند به جوانان خود ایران برسد.
در این خصوص کارفرمایان نیز مقصرند، به این علت که حاضرند از نیرو مهاجر برای کارهای خدماتی خود به جای نیروی کار ایرانی استفاده کنند. زیرا مهاجرین افغان حقوق و توقع کمتری نسبت به جوانان ایرانی دارند و کارفرمایان از این فرصت سواستفاده می کنند.
یگانه بختیاری
