فوری؛ فشار مالیاتی از بخش تولید کاهش یافت
به گزار نماد اقتصاد، نظام مالیاتی کشور از حدود سه سال گذشته، رویکردی داده‌محور و سیستمی را در پیش گرفته و روش‌های سنتی ممیزمحوری و مواجهه مستقیم با مودیان را به طور چشمگیری کاهش داده است. در حال حاضر، بیش از ۷۰ درصد اظهارنامه‌های اشخاص حقوقی، ۸۰ درصد اظهارنامه‌های اشخاص حقیقی، ۹۵ درصد پرونده‌های مالیات بر عملکرد و ۱۰۰ درصد مالیات بر مستغلات به صورت هوشمند و سیستمی بررسی می‌شوند. این تحول نه تنها به افزایش عدالت مالیاتی کمک کرده، بلکه فرارهای مالیاتی را نیز به طور قابل توجهی کاهش داده است.
به گفته رئیس کل سازمان امور مالیاتی، ابطال مقررات مالیاتی توسط دیوان عدالت اداری در دو سال اخیر، به دلیل اصلاح فرآیندهای صدور مقررات و افزایش تعاملات با دیوان، ۵۸ درصد کاهش یافته است. در سال‌های ۱۴۰۲ و ۱۴۰۳، تنها ۲۷ مورد از مقررات سازمانی ابطال شده‌اند، در حالی که این عدد در سال‌های ۱۴۰۰ و ۱۴۰۱، ۶۵ مورد بود. این کاهش نشان‌دهنده بهبود فرآیندهای درون‌سازمانی و تعامل مؤثر با دیوان عدالت اداری است.
سامانه مودیان نیز از دی‌ماه سال گذشته راه‌اندازی شده و صاحبان مشاغل را ملزم به صدور صورتحساب‌های الکترونیکی کرده است. این اقدام به دقت رسیدگی‌های مالیاتی کمک شایانی کرده و منجر به وصول ۱۰۲۰ همت درآمد مالیاتی در سال جاری شده است که رشد ۴۷ درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته را نشان می‌دهد. همچنین، سهم مالیات از تولید ناخالص داخلی از سال ۱۳۹۷ تاکنون روندی صعودی داشته و به ۷.۷ درصد رسیده است.
کارشناسان معتقدند که فواید حسابرسی سیستمی در سال‌های آینده بیش از پیش آشکار خواهد شد. به گفته رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس، سهم مالیات در بودجه از ۳۰ درصد در سال ۱۴۰۰ به ۵۳ درصد در بودجه ۱۴۰۳ افزایش یافته است. این تغییر نشان‌دهنده جهت‌گیری بودجه به سمت منابع پایدار و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی است.
حذف ممیزمحوری و جایگزینی آن با داده‌محوری و حسابرسی سیستمی، علاوه بر تسهیل امور برای مودیان قانون‌مدار، گامی بزرگ در راستای کاهش بار مالیاتی تولید و جلوگیری از فرار مالیاتی بوده است. این رویکرد همچنین ریسک فعالیت‌های مولد و سرمایه‌گذاری را کاهش داده و پیش‌بینی‌پذیری اقتصاد را برای تولیدکنندگان و مودیان بهبود بخشیده است.
از سوی دیگر، دولت و قوه قضائیه با ایجاد ساختارهای الکترونیکی و هوشمند، موفق به جلوگیری از بخش قابل توجهی از فرارهای مالیاتی شده‌اند. به عنوان مثال، سال گذشته سازمان بازرسی با همکاری سازمان امور مالیاتی، از ۴۶ هزار میلیارد تومان فرار مالیاتی جلوگیری کردند. محمدهادی سبحانیان، رئیس کل سازمان امور مالیاتی، تأکید کرده است که رویکرد جدید این سازمان در مبارزه با فرار مالیاتی، شناسایی مصداقی و مقابله با متخلفان بزرگ است. در این مسیر، واحدهای اجرایی مبارزه با فرار مالیاتی در تمامی استان‌ها فعال شده‌اند و از همکاری نهادهای امنیتی و نظارتی نیز بهره می‌برند.
