سايه تنش ميان تهران و تل‌آويو بر بازار انرژی
روزنامه وال استريت ژورنال در گزارشي اختصاصي به تاثير پاسخ موشكي اخير ايران عليه اسراييل بر بازارهاي انرژي پرداخته است.
به گزارش نماد اقتصاد، این روزنامه مدعی است افزایش قیمت نفت در روز پنجشنبه پس از آن رخ داد که جو بایدن، رییس‌جمهور امریکا مدعی شد مقامات امریکایی در حال بررسی حمایت از حمله ادعایی اسراییل به تاسیسات نفتی ایران هستند. این اقدام ادعایی می‌تواند قیمت بنزین را تنها چند هفته قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری افزایش دهد. قیمت نفت خام امریکا ۵/۱ درصد جهش کرد و به ۷۳/۷۱ دلار رسید که مهم‌ترین افزایش یک روزه آن از زمان آغاز جنگ اسراییل علیه حماس در سال گذشته است.
به ادعای وال استریت ژورنال، پاسخ نظامی ایران علیه اسراییل و اظهارات جو بایدن، شاخص‌های سهام ایالات‌متحده را نیز متاثر کرد و سرمایه‌گذاران را در تلاش برای درک پیامد‌های احتمالی جنگ گسترده‌تری در منطقه قرار داد. بایدن در پاسخ به این پرسش که آیا از حمله اسراییل به تاسیسات نفتی ایران حمایت می‌کند، به شکل مبهمی پاسخ داد: ما در حال بحث در مورد آن هستیم. بایدن ادعا کرد که ایالات‌متحده به اسراییل در مورد عملیات نظامی مشاوره می‌دهد، اما چیزی را به آن‌ها دیکته نمی‌کند. بازار نفت از روز سه‌شنبه و پس از پاسخ موشکی بالستیک ایران به اسراییل و متعاقبا نگرانی‌ها از گسترش جنگ در منطقه، ملتهب شده است.
اسراییل که در هفته‌های اخیر حملات گسترده‌ای را علیه لبنان به راه انداخته و همزمان درصدد است تا علیه ایران دست به ماجراجویی بزند. به ادعای وال استریت ژونال، سران رژیم اسراییل هنوز در مورد حمله احتمالی ادعایی خود تصمیم نگرفته، اما ناظران انرژی هشدار می‌دهند در صورت هرگونه ماجراجویی اسراییل علیه منافع و تاسیسات نفتی ایران، بحران انرژی می‌تواند همه گیر شود. در همین رابطه، معامله‌گران نفت در واکنش به این موضوع، عرضه خود را افزایش دادند و قیمت‌هایی را که در هفته‌های اخیر نزدیک به پایین‌ترین سطح خود از سال ۲۰۲۱ تاکنون کاهش یافته بود، افزایش دادند. کاهش قیمت بنزین در تابستان امسال به کاهش تورم ایالات‌متحده کمک کرد و احتمالا دیدگاه امریکایی‌ها را نسبت به این موضوع در قبال دولت بایدن تقویت کرد.
اقتصاد به‌طور بالقوه عامل مهمی در جلب نظر رای‌دهندگان رقابت ریاست‌جمهوری امریکاست. طبق داده‌های فدرال، امریکایی‌ها هفته گذشته به طور متوسط ۳/۱۸ دلار برای یک گالن بنزین معمولی پرداخت کردند که از آوریل حدود ۱۳ درصد کاهش را نشان می‌دهد. از زمان حمله روسیه به اوکراین که بازار‌های جهانی انرژی را به التهاب کشاند، قیمت گازوییل کامیون‌داران تا این حد ارزان نبوده است، اما اکنون به نظر می‌رسد شرایط رو به تغییر است.
اکنون، بسته به اقدام ادعایی اسراییل، تحلیلگران می‌گویند خطر جنگ گسترده‌تری در خاورمیانه می‌تواند هزینه‌های انرژی را به تهدیدی جدی تبدیل کرده درحالی که نامزد‌های انتخابات ریاست‌جمهوری در امریکا به دنبال جلب نظر رای‌دهندگان خسته از تورم در این کشور هستند. وضعیت ملتهب در منطقه، نوسانات بازار نفت را به طرز چشمگیری متزلزل کرده است. با وجود ادامه درگیری‌ها در خاورمیانه، از جمله دو بار رویارویی ایران و اسراییل، یکی در بهار و دیگری در اوایل پاییز امسال، اختلالات معدود کمی در عرضه فیزیکی نفت رخ داده است. تحلیلگران هشدار می‌دهند که بسته به اقدام ادعایی بعدی اسراییل ممکن است شرایط به سرعت تغییر کند.
رابرت مک نالی، رییس شرکت مشاوره‌ای راپیدان انرژی مستقر در واشنگتن به وال استریت ژورنال گفت: نمی‌توان در شرایط فعلی از اشباع ذخایر انرژی در جهان گفت و احتمالا با ادامه درگیری‌ها ممکن است عرضه انرژی کمتر و قیمت آن افزایش یابد. برخی معامله‌گران انرژی به دنبال سوءاستفاده از این تصور بودند و ظاهرا روی قیمت نفت تا ۱۰۰ دلار در هر بشکه قیمت‌گذاری خود را تعیین کرده بودند. براساس داده‌های Cboe Global Markets، معاملات اختیار خرید مرتبط با صندوق نفتی ۱/۴ میلیارد دلاری امریکا در این هفته به بالاترین سطح در بیش از دو سال گذشته رسید. چنین معاملاتی حق خرید سهام را با قیمتی خاص در تاریخ مشخص شده به سهامدار می‌دهد. محبوب‌ترین معاملات جلسات اخیر با جهش صندوق به ۸۰ یا ۸۵ دلار گره خورده است. مک نالی واکنش خاموش بازار نفت تا امروز را با «وضعیتی مبهم و آتش زیر خاکستر» می‌داند.
براساس گزارش اداره اطلاعات انرژی امریکا، ایران در سه ماهه دوم سال جاری حدود ۳/۳ میلیون بشکه در روز نفت تولید کرده است. شرکت‌ها و بازرگانان ردیابی کشتی‌ها می‌گویند ایران اغلب نیمی یا بیشتر از این محصول را، به رغم تحریم‌های امریکا، صادر می‌کند. هر گونه اختلال در این تدارکات در حال حاضر نشان‌دهنده گسترش درگیری خواهد بود و می‌تواند به تنش‌های دیپلماتیک بین اسراییل و ایالات‌متحده پس از مبارزه چند ساله واشنگتن با تورم بینجامد. با این حال، تحلیلگران مدعی‌اند که طیف وسیعی از اهداف بالقوه در میان زیرساخت‌های انرژی ایران وجود دارد که می‌تواند تاثیرات سرریز بر اقتصاد جهانی داشته باشند.
گریگوری برو، تحلیلگر ارشد گروه اوراسیا که بر نفت و ایران تمرکز دارد در گفتگو با وال استریت ژورنال مدعی شد بسیاری از آنچه ایران در زمینه نفت تولید می‌کند، در داخل مصرف می‌شود. این امر به دلیل زیرساخت‌های داخلی است که بر اثر تحریم‌ها جایگزین نشده‌اند. بنابراین (به ادعای این تحلیلگر) حملات ادعایی اسراییل به این تاسیسات می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر اقتصاد ایران داشته باشد.
حتی اگر بر میزان صادرات نفت خام ایران تاثیری نداشته باشد. بخش بزرگی از محموله‌های جمهوری اسلامی ایران به خارج از کشور از طریق پایانه‌ای عظیم در جزیره خارگ در خلیج‌فارس انجام می‌شود. شرکت تحقیقاتی ClearView Energy Partners تخمین زده است که حمله احتمالی ادعایی اسراییل به آن تاسیسات می‌تواند بیش از ۱۲ دلار در هر بشکه به قیمت نفت اضافه کند.
نگرانی بزرگ‌تر این است که پاسخ ایران به چنین حملاتی می‌تواند شامل تلاش برای بستن تنگه هرمز باشد که گلوگاه اصلی صادرات نفت پالایش شده از دیگر کشور‌های خلیج‌فارس است. ClearView Energy Partners تخمین زده است که وقفه هفت روزه در حمل و نقل می‌تواند به معنای جهش قیمت هر بشکه نفت تا ۲۸ دلار یا حدود ۶۷ سنت در هر گالن باشد. این عدم قطعیت متغیر غیرقابل پیش‌بینی بر مبارزات انتخاباتی ریاست‌جمهوری امریکا نیز تاثیر خواهد گذاشت. دونالد ترامپ، رییس‌جمهور پیشین امریکا و نامزد جمهوری‌خواهان، نظارت بایدن بر اقتصاد را زیر سوال برده و وعده داده در صورت پیروزی در انتخابات، هزینه‌های بنزین امریکایی‌ها را کاهش دهد.
داده‌های فدرال امریکا نشان می‌دهد که میانگین قیمت ملی بنزین معمولی در هفته گذشته ارزان‌تر از مدت مشابه در سه سال از چهار سال دولت ترامپ بوده است. کارولا بایندر، استاد اقتصاد در دانشگاه تگزاس که تاثیر قیمت بنزین بر چشم‌انداز امریکایی‌ها را مطالعه کرده، به وال استریت ژورنال گفت که کاهش یا افزایش قیمت‌ها بر نظرات مصرف‌کننده و رای‌دهندگان امریکایی تاثیر خواهد گذاشت.
