بررسی نقش کمرنگ زنان در حوزه های سیاسی کشور

به گزارش نماد اقتصاد، پزشکیان در وعده های انتخاباتی خود به صراحت به حمایت از زنان کشور اعلام موضع کرد اما در عمل در لیست وزرای او تنها نام یک بانو دیده می شود.

برای چرایی نقش کم رنگ زنان در کابینه دولت ها باید نگاهی آسیب شناسی داشت تا بلاخره روزی این تبعیض جنسیتی پایان یابد.

درست است که در جامعه اسلامی کشور ما بر خانواده و زمینه‌ سازی برای تحکیم بنیان خانواده تاکید شده، اما زنان ایرانی در موازی این نقش، خود را در عرصه های مختلفی نیز به اثبات رساندند و تنها در حوزه تصمیم ‌گیری و تصمیم ‌سازی مسائل سیاسی و کشوری حضوری کم فروغ دارند.

از اوایل انقلاب اسلامی، زنان در عرصه‌های سیاسی به‌طور فعال در کنار مردها شرکت داشتند.
زنان در انقلاب 57 از طریق رأی دادن، راهپیمایی، تظاهرات و فعالیت های سیاسی مختلف به انقلاب کمک کردند. این انقلاب ماهیتی غیر خشونت‌آمیز داشت که مشارکت زنان در آن را آسان می‌کرد.

در انقلاب 57 بسیاری از زنان نه تنها درگیر در انقلاب شدند بلکه در بسیج مردان و سایر زنان غیر سیاسی نیز نقش مهمی داشتند.
نقشی که زنان در تاریخ انقلاب اسلامی ایفا کرده‌اند در چند جایگاه مادر، همسر، فرزند و مبارز، قابل بررسی است. به ویژه آنکه مادران، همسران و فرزندان مبارزان مشقات و فشارهای جسمی و روحی بسیار را تحمل کرده‌اند. در این خصوص امام خمینی (ره) فرمودند نقش زنان در این انقلاب بسیار پررنگ است و از زنان خواستند در امور انقلاب مشارکت کنند.

در طی انقلاب جمهوری اسلامی زنان در عرصه های سیاسی و اقتصادی خوش درخشیدند که در ادامه به چند زن موفق در این عرصه اشاره می کنیم.

مرضیه دباغ

یکی از آن زنانی که نامش برای همه ما آشناست خانم مرضیه حدیدچی معروف به خانم دباغ بوده که با وجود همسر و هشت فرزند آگاهانه و معتقدانه پای به میدان مبارزه با ظلم گذاشت و همیشه یار و یاور ولی فقیه خود بود. حدیدچی (دباغ)، بانویی بود که دوره‌های چریکی و نظامی را قبل انقلاب در لبنان دیده بود و بعد از فرمان امام(ره) برای تشکیل سپاه در حکمی به عنوان فرمانده سپاه همدان انتخاب شد و عنوان اولین فرمانده زن در سپاه را دریافت کرد.
او زنی مقاوم و سرسخت بود که بسیاری از دوره‌های چریکی و نظامی را در قبل از انقلاب دیده بود و کاملا نسبت به گروه‌های منافقین و ضد انقلاب اطلاعات داشت.
به همین منظور دوستان او از وی برای حضور در برخی از جلسات نظامی دعوت می‌کردند آن هم جلساتی سنگین با مباحثی پیچیده. سرانجام پس از ساعت‌ها جلسه و مذاکره در دوم اردیبهشت سال ۵۸ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تشکیل و اساسنامه مختصری برای آن نوشته شد.
غرب کشور یکی از محل‌های مناسب برای فعالیت ضدانقلاب‌ها بود و خانم دباغ در شرایطی فرمانده سپاه همدان شد که ضد انقلاب و گروهک‌های مختلف به ترور و… می‌پرداختند و امنیت زیادی وجود نداشت. از این روز در گوشه گوشه شهر، ‌حومه و اطراف آن پاسگاه‌های موقتی و پایگاه‌هایی را ایجاد کرد تا تردد و آمدوشدها در راه‌ها، گریزگاه‌ها و گلوگاه‌ها کنترل شود. در اوایل کار به خاطر حساسیت و بی‌ثباتی شهر بیشتر شب‌ها پاس‌ها و بازرسی‌ها را خودش انجام می‌داد. در خاطراتش گفته‌ «گاهی اوقات تا اذان صبح بیدار بودم و شخصا به محل‌های برادران از پاسگاه تهران- همدان تا پاسگاه همدان کرمانشاه سرکشی می‌کردم و دستورات لازم را می‌دادم و بعضی اوقات سه بار از این طرف شهر به آن طرف شهر می‌رفتم.»

مُنیره گرجی‌فرد

مُنیره گرجی‌فرد (تولد ۱۳۰۸ش)، قرآن‌پژوه و تنها نماینده زن مجلس خبرگان قانون اساسی بود. او نخستین سازمان غیردولتی در حوزه تخصصی زنان را با عنوان مؤسسه مطالعات و تحقیقات زنان، تأسیس کرد. گرجی در هشتمین دوره انتخاب خادمان قرآن کریم (۱۳۸۰ش) به عنوان خادم قرآن انتخاب شد. در سال ۱۳۸۴ش نیز با تصویب هیئت‌وزیران جمهوری اسلامی ایران، نشان دولتی «درجه سوم مهر» به وی اعطا شد.
از گرجی کتاب (نگرش قرآن به حضور زن در تاریخ انبیاء) به چاپ رسید. این کتاب به معرفی زنان مؤمن و کافری می‌پردازد که نامشان در قرآن آمده است.
گفته شده پس از پیروزی انقلاب ایران با اصرار سید محمد حسینی بهشتی، رییس وقت دیوان عالی کشور، در انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی نامزد شد.
گرجی‌فرد به عنوان تنها زن عضو این مجلس از سوی مردم تهران انتخاب شد؛ گرچه برخی با حضور او مخالفت کرده بودند.

او در تدوین و تصویب اصول مربوط به زنان و خانواده در قانون اساسی نقش داشت. به گفته منیره گرجی، علت کاندیداتوری او در انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی، مصاحبه زنانی از گروه مجاهدین خلق بود که نظرات غیراسلامی داشتند و می‌خواستند با آن نظرات به مجلس بروند. وی برای جلوگیری از ورود آنها به مجلس خبرگان کاندیدای انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی شد.

مرضیه وحید دستجردی

مرضیه وحید دستجردی نماینده دوره‌های ۴ و ۵ مجلس شورای اسلامی و مدیر روابط دانشگاهی و امور بین‌الملل دانشگاه علوم پزشکی تهران بوده‌است. وی با حکم رهبری، در تاریخ ۱۶ فروردین ۱۳۹۴ عضو هیئت امناء کمیته امداد امام خمینی شد.
وحید دستجردی تنها وزیر بهداشت زن در تاریخ ایران است و تا کنون تنها زنی است که در تاریخ جمهوری اسلامی ایران به مقام وزارت رسیده‌است.

مرضیه افخم

مرضیه افخم دیپلمات ایرانی، از دهم شهریور ۱۳۹۲ در زمان وزارت محمد جواد ظریف سخنگوی وزارت امور خارجه ایران شد. وی از سال ۱۳۹۴ تا ۱۳۹۸ سفیر ایران در مالزی بود. او اولین سفیر زن جمهوری اسلامی ایران است. افخم همچنین اولین سخنگوی زن وزارت امور خارجه ایران است.

معصومه ابتکار

در جریان انتخابات ریاست جمهوری ایران (۱۳۸۸)، در ابتدا زمزمه‌هایی از حضور ابتکار در عرصه انتخابات و کاندیداتوری وی شنیده می‌شد، اما در نهایت با کاندیداتوری موسوی، معصومه ابتکار از کاندیداتوری صرف نظر کرده و در بیانیه‌ای صراحتاً وی حمایت کرد.
ابتکار در سال ۱۳۸۵ به عنوان عضو سومین دوره شورای اسلامی شهر تهران از سوی مردم برگزیده شد، او کمیته محیط زیست را در این شورا برای نخستین بار با حدود ۲۰ کارگروه تخصصی راه اندازی کرد و مسئولیت این کمیته را برعهده گرفت. ابتکار در دولت دوازدهم نیز از سوی رئیس‌جمهور به عنوان معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده منصوب شد.
تنها کتابی که از وقایع درون سفارت تسخیر شده آمریکا در تهران به زبان انگلیسی نگارش یافته‌است، کتاب معصومه ابتکار است.
این کتاب به زبان‌های فارسی و عربی نیز ترجمه شده‌است. دومین کتاب وی با نام «خوشه‌های شهریور» حاوی وقایع و اتفاقات ایران در سالهای ۱۳۷۶ تا ۱۳۸۴ است که با نگاه ویژه به روندهای زیست‌محیطی و سیاسی آن دوران اشاره می‌کند. کتاب صلح و اخلاقیات طبیعی او نیز ر خصوص محیط زیست و صلح انتشار یافته‌است.

الهه کولایی

وی مدتی در روزنامه اطلاعات روزنامه‌نگاری کرد و بعد در وزارت خارجه ایران مشغول به کار شد. پس از آن مدیر آموزش و معاون آموزشی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران شد و همزمان در چند دانشگاه دیگر نیز تدریس می‌کرد.

به گزارش نماد اقتصاد، اما چه اتفاقی رخ داده که حضور زنان در مقاطع مختلف در سال های اخیر کمرنگ شده است؟ چرا تعداد نمایندگان زن در مجلس هر سال کمتر می شود وحضور زنان در کابینه های دولت محدود به یک نفر است؟
زنان به علت زن بودن نباید در حوزه های سیاسی کنار گذاشته شوند و باید میان زنان و مردان نظام شایسته سالاری تصمیم گیرنده باشد.
حضور زنان در جامعه و مشارکت آنها در فعالیت‌های اقتصادی و سیاسی، نه‌تنها یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر در رشد و توسعه اقتصادی کشور است، بلکه حضور زنان در جامعه به دلیل ماهیت و طبیعت مادرگونه‌، در ایجاد توازن، تعادل، مدیریت بهتر امور و رفتارهای سالم اقتصادی و سیاسی موثر خواهد بود.

یگانه بختیاری